آنفلوانزای فوق حاد طیور از نوع بیماری های تابستانی است و یک بیماری ویروسی پرندگان می باشد.
ویروسهای آنفلوانزا دارای ۳ نوع تیپ C,B,A می باشند. در طیور فقط تیپ A می تواند ایجاد بیماری نماید.
این تیپ علاوه بر طیور، سایر حیوانات از جمله خوک، اسب و همچنین انسان را درگیر می نماید.
معمولاً در پرندگان آبزی به ویژه اردک های وحشی، غازهای وحشی و پرندگان مهاجر باعث بیماری شدید
نمی شود و آنها در صورت آلودگی به ویروس صرفاً ناقلین سالم به شمار می روند. بر خلاف پرندگان
آبزی وحشی، پرندگان اهلی مثل مرغ و خروس شدیداً مستعد ابتلا به بیماری آنفلوانزای پرندگان بوده
و معمولاً ویروس آنفلوانزای فوق حاد H5N1 می تواند باعث مرگ ومیر شدید این پرندگان شود.
مخازن بیماری:
پرندگان وحشی و آبزی می توانند بدون اینکه خود مبتلا به بیماری شوند، ویروسهای آنفلوانزای طیور
را با خود جابجا کنند. خوک به عنوان میزبان واسط ویروسهای آنفلوانزای طیور و پستانداران می باشد.
میزبانها ( پرندگان حساس به بیماری):
مرغ و خروس، بوقلمون، مرغ شاخدار، پرندگان زینتی، پرندگان وحشی و شتر مرغ از پرندگان حساس به بیماری می باشند.
علائم بیماری در طیور:
- شروع ناگهانی تلفات با روند افزایش در گله؛
- انتشار ناگهانی بیماری در گله؛
- بیحالی شدید، پژمردگی و دور هم جمع شدن گله؛
- کاهش شدید مصرف دان؛
- افت ناگهانی و شدید تولید تخم مرغ روزانه؛
- علائم تنفسی حاد؛
- سیاه شدن و خونریزی تاج، ریش و ساق پا.
- نرمی پوسته تخم مرغ
- ریزش ترشحات از نواحی چشم و بینی
- خروج ترشحات خون آلود از دهان و بینی
نحوه انتقال بیماری:
- تماس با پرندگان وحشی و پرندگان آبزی آلوده
- تماس با طیور آلوده
- از طریق کفش، لباس، خودرو، آب، دان و مدفوع و بستر آلوده
- سگ و گربه به عنوان ناقلینن مکانیکی
- تهیه دان از منابع غیر مطمئن بخصوص کانونهای آلوده
- پراکنده شدن کود مرغداری به محیط اطراف
- عدم پاکسازی و ضد عفونی کامل محل نگهداری مرغ و لوازم و تجهیزات قبل از پرورش جوجه
- انتقال ویروس آنفلوانزا از پرنده به پرنده می تواند از طریق تماس با ترشحات بدن به ویژه بزاق
- تماس مستقیم پرندگان وحشی با پرندگان اهلی و آب آشامیدنی مشترک
- تعداد زیادی ویروس در فضله پرندگان وجود دارند که موجب آلودگی گرد و غبار و خاک می شود
راههای پیشگیری از بیماری:
- جلوگیری از ورود پرندگان وحشی به محل نگهداری مرغ از طریق نصب توری و ترمیم خرابیهای آن
- رعایت اصول بهداشتی و امنیت زیستی در مرغداری های صنعتی
- ضد عفونی کامل محل پرورش مرغ و تجهیزات آن قبل از جوجه ریزی
- ممانعت از ورود حیوانات دیگر به عنوان ناقلین مکانیکی به محل پرورش مرغ
- اعلام هر نوع کاهش شدید مصرف دان، کاهش شدید تولید یا افزایش تلفات به نزدیکترین دامپزشکی
درمان بیماری
داروهای مؤثر ضد ویروس آنفلوانزا به دو دسته کلی تقسیم می شوند.
– دسته نخست داروهای مهار کننده پروتئین M2 مثل آمانتادین و ریمانتادین بوده، که به نظر می رسد
ویروس آنفلوانزای H5N1 نسبت به آنها مقاوم باشد.
– دسته دوم داروهای مهار کننده نورآمینیداز شامل داروی اوسلتامی ویر (Oseltamivir) و زانی میویر (Zanimivir)
هستند. مصرف زانی میویر به شکل استنشاقی بوده و در حیوانات مبتلا به آنفلوانزای H5N1 موثر است،
ولی هنوز بر روی انسان های مبتلا به این بیماری استفاده نشده است. داروی اوسلتامی ویر داروی
خوراکی بوده و کاملاً بر علیه ویروسH5N1 در انسان های مبتلا نیز مؤثر است.